Arkaitz Larrinaga, COLCAFYD Euskadiko lehendakaria: "14 urte bete arte denetarik egin beharko lukete, ez futbola bakarrik"

"Profesionalen eskuetan pisu edo ariketa kontrolatuak egitea ez dago kontraindikatuta", argitu du Arkaitz Larrinaga, COLCAFYD Euskadiko lehendakariak eta Deustuko Unibertsitateko Jarduera Fisikoaren eta Kirolaren Zientzien graduko irakasleak, Deia-ri eskainitako elkarrizketan, nerabeen gurasoen lasaitasunerako.

GALDERA: 12 eta 14 urte bitarteko gero eta gazte gehiagok joan nahi dute gimnasiora muskulatzera. Zer iritzi duzu?

ERANTZUNA: Pozten nau ariketa fisikoa egin eta bizi-ohitura osasungarriak hartu nahi izateak, izan ere, jarduera fisikoa nabarmen jaisten da 11 edo 12 urterekin mutiletan eta 9 urterekin nesketan. Adin horietan, beste praktika mota batzuk bilatzen dituzte, trebatzeko.

G: Orduan, ez da kaltegarria?

E: Benetan kaltegarria litzateke ezer ez egitea. 6-18 urteko jarduera fisikoaren mailak behera egin du, eta 12 urteko adinean dago alderik handiena. Adin horietan ariketa fisikoa egiteko interesa pizten bada, egokiena ariketa fisikoa izatea izango litzateke, ez edukitzeak hipertentsioa, gaixotasun metabolikoak, kardiobaskularrak edo muskularrak eragin baititzake.

G: Jarduera fisikoaren beherakada horretan, ba al du zerikusirik adin horien inguruan futbol-taldeetatik kanpo geratzen diren neska-mutilak egoteak?

E: Futbolaren joko-modalitateak ez, baizik eta futbolaren sareak uzten duen inpaktu negatiboa eta utzikeria oso handia da. Bertan behera uztearen, hautatzearen eta metodoen eragina parte-hartzetik eta osasunaren bermetik urrun uzten du, osasun fisiko, psikologiko eta sozial gisa ulertuta. Utzi tarta batzuk, eta haietako asko jabetzen dira helduak direnean, askoz geroago.

G: Zer tara motaz ari zara?

E: Harreman-tartak, psikologikoak goiz uzteagatik, artatu gabeko lesio fisikoak edo kronifikatuak... Merkataritza eta merkataritza interesak adin goiztiarretara eramatea da pixka bat, hautespen goiztiarra eta kiroltasunaren monokiroltasuna izango liratekeenetara. 14 urtera arte denetarik egin beharko lukete, ez futbola bakarrik, hainbat arlotan: mendian, uretan, ziurgabetasunarekin edo gabe, kideekin edo gabe, oposizioarekin edo oposiziorik gabe...

G: Orduan, pisuak egin ditzakete 12 edo 13 urterekin arriskurik hartu gabe?

E: 12 edo 13 urterekin, intentsitate handiko lasterketa-ariketak egiten dituzten, esprintak egiten dituzten eta jauziak egiten dituzten bezala, pisuekin, goma elastikoekin edo bestelako materialekin ariketak egin ditzakete, betiere ariketak nola egin badakitenean, orientazio bat dagoenean eta pertsona jakin horiei ariketa mota horiek egiteak ekar ditzakeen ondorioak ezagutzen ditugunean, pertsona bakoitza mundu bat delako.

G: Profesional batek ikuskatu beharko lituzke.

E: Adin horietan, Jarduera Fisikoaren eta Kirolaren Zientzietako profesionalak bilatu behar dituzte, une bakoitzean haien egoera fisikoa programatu, diseinatu, errutinak ezarri eta baloratu ahal izateko. Askotan autodidaktak gara edo talde-jardueretara joaten gara, hobe hori egitea ezer baino, baina pixka bat haratago joan nahi badugu, gomendagarriena eta serioena kirol hezitzaile fisikoen eskuetan jartzea da.

G: Begirale "tiktoker" bat izatea arriskutsua al da?

E: Egokiena profesional arautuak, erregistratuak eta elkargokideak bilatzea litzateke, hau da, bermeak ematen dituztenak. TikTok edo sare sozialetan influencer-ak aurki ditzakegu. Beti egon da pertsona batzuengana beste batzuengana baino gehiago iristen den jendea, baina beste espazio batzuetan. Gaur egun, sare sozial horiekin edonork, bere esperientzian oinarrituta, milaka eta milaka neraberengana zabaldu eta irits daiteke. Hori, berez, ez da txarra, eta ez litzateke ondo egongo nerabeak diskriminaziorik ez egitea. Tiktokerra profesional gaitua izan daiteke eta, hortik aurrera, jarraitu beharko lituzkeen zenbait printzipio fit daude, hala nola entrenamenduaren indibidualizazio-printzipioa. Askotan iparra galtzen dute eta influencer horiei jarraitzen diete, baina ez dago aldez aurreko prestakuntzarik, ez horien aldetik, ez neska-mutilen aldetik.

G: Influencer gehienek helduei zuzendutako errutinak egiten dituzte.

E: Ariketa-errutinek ez dute adinik, baina pertsona bakoitzaren gaitasunetara eta ezaugarrietara bereizita egon behar dute. Ez da "18 urte ditut eta ariketa fisikoa egin dezaket". Bai, baina agian ez. Arazoa da erregulazio- eta profesionalizazio-maila ez dela handia gure sektorean, batez ere sare sozialetan izena ematen dutenetan, eta hor dago gertaera bereizgarria.

G: Zure adinerako gomendatutakoa baino errepikapen gehiago egiteak edo pisu gehiago altxatzeak zure osasunari kalte egin diezaioke?

E: Adibidez, kontrolik gabe edaten eta edaten uzten badiegu, edozein unetan erretzen edo erretzen uzten badiegu, drogak hartzen uzten badiegu edo edozein unetan hartzen uzten badiegu. Ondorio bera da. Fisiologian eta muskuluetan eragina duten praktikak dira. Ondorio fisiologiko eta muskular horiek ondo bideratuta egon daitezke edo ez. Bereizlea, berez, ez da errepikapen-kopurua eta intentsitatea, baizik eta elkargokide diren profesionalek printzipio eta egokitzapen batzuk eta plangintza ordenatu bat jarraitzea, kode deontologiko bat eta prestakuntza-maila bat betetzen dutela froga baitezakete.

G: Eta gaixotasunen bat badute?

E: Ariketa mota guztietako gaixotasunetarako gomendatzen eta bideratzen da, minbizia duten pazienteak barne, mota eta adin guztietako kolektibo eta zentroetan: ospitaleetan, geriatrikoetan, eskolako heziketa fisikoan... Gertaera bereizlea da zenbat, nola, noiz...

G: Boxeoa, crossfit, pultsuak... Ba al dago egin behar ez luketen kirol-praktikarik edo dena egokitu daiteke zure adinera?

E: Azkenean, mugimendua eta ariketa egiteko modu bat da, beste jarduera mota batzuekin bat ez egiteagatik. Gizarte-jardueraren lekualdaketa bat dago. Helduok gure seme-alabek elkarri begiratzen dioten ispilua gara, eta eredu eta jokabide sozial horiek imitatzen dituzte. Negatiboa da, atzeratu edo debekatu egin behar da? Ez, hori ez da mentalitatea. Aukera aprobetxatu behar da, gero eta jende gehiagok egiten baitu jarduera fisiko gutxiago, eta, gainera, debekatzen badugu, gutxiago egingo du. Egoera horri buelta eman behar diogu, pantaila-kontsumo handiagoa dagoelako, jarduera fisikoko ordu gutxiago dagoelako eta eskuzko, jauziko eta abarreko oratze-balio okerragoak daudelako. Datu guztiek erakusten dute beherakada nabarmena dagoela. Berdin dio jarduera fisikoa arautua izan edo ez, kirolekoa ala ez, mendira irtetea...

G: Nola motibatu berriro?

E: Gero eta gutxiago mugitzen gara, eta gero eta azkarrago, are gutxiago. Horrek kolokan jartzen ditu gure herrialdean jarduera fisikoa eta kirola sustatzeko dauden politika guztiak. Kirol-jardueren aukerak ez datoz bat 12 eta 16 urte bitarteko gure seme-alabekin. Argi dago beste erregistro batzuk bilatzen dituztela, eta horrek ez du balio kirol tradizionaleko eredu lehiakorrekin. Beste eredu batzuk ezarri beharko dira atxikidura hori lortu ahal izateko.